DE MARNE – De boer drijft de spitvork behendig onder de aardappelplant. In een mum van tijd liggen ze er als eieren van weidevogels in een aardappelveld: de veel te kleine pootaardappelen. Er heerst somberheid over het verschroeiend land.
De burgerman met ongeoefend oog kan het toch echt niet ontgaan zijn. Hier de stoppelvelden van het net geoogste graan. Kwaliteit prima, opbrengst prima. De tankwagens met import mest staan al langs de weg om hun ladingen over de velden te verspreiden. Daar ligt een aardappelveld, een stuk verdord, een stuk redelijk groen en nog een stuk mooi groen. “Dat hangt van het aardappel ras af en van de plaats,” legt de boer uit. Er zijn rassen die wat minder last van de droogte hebben. Er zijn stukken grond die wat beter op de hitte reageren. Op het veld in het oostelijk deel van de gemeente geeft hij een demonstratie van de droogteschade aan de pootaardappelen. Normatief ligt de grootte van een pootaardappel tussen de 28 en 55 millimeter in het vierkant. Om monsters te nemen beschikt hij over een bundel metalen plaatjes met een gat er in van 25 millimeter lang en 25 breed. Valt een aardappel er door, dan is ie kleiner dan 25. In de andere plaatjes lopen de gaten op tot 55 millimeter.
De struik die hij als monster heeft genomen laat een opbrengst zien van aardappelen die te klein zijn, onder de maat. En dat is het opbrengstprobleem. Rekenkundig. Als normaal 10 aardappelen een kilo wegen, wegen ze nu 600 gram. Om een kilo pootgoed van het veld te halen moeten er 400 gram knollen extra genomen worden om die kilo te krijgen. Dat is 40 procent minder opbrengst. Om de orde van grootte te schetsen: onder normale omstandigheden levert een hectare 35 ton pootaardappelen. Dat zal dit jaar uitkomen op 20 ton, is de schatting van de mannen te velde.
Aan de westkant van de gemeente De Marne inspecteert een boer het veld recht tegenover zijn bedrijf. “Het groeit niet, het staat gewoon stil,” zegt hij. De aardappelboeren mogen niet sproeien vanwege het gevaar van bruinrot. Deze besmettelijke bacterie, de Ralstonia solanacearum, wijd verspreid in heel Nederland, wordt voortgebracht door de bitterzoet, de Solanum dulcamara, letterlijk de bitter-zoete nachtschade, de stengel van deze op het oog schattige plant smaakt eerst bitter en daarna zoet. Oh ironie, familiegenoten zijn: aardappel, tomaat, aubergine……..
Het water in de sloten is vergeven van de bitterzoet. Vandaar dat er sinds jaren een verbod geldt op het sproeien van aardappelen met oppervlaktewater “Wil je hem zien,” zegt de boer. Hij zit in de sloot. Je kunt er niks aan doen want je krijgt de wortels niet los. En ja, chemische bestrijding op oppervlaktewater dat kan niet.” Hij gaat uit van 40 procent verlies. “Maar, we moeten niet overdrijven. Het is niet best, maar we hebben ook hele goede jaren gehad. Als landbouwer weet je dat je deze risico’s loopt.”
Het weer. Een boer uit het noordelijk deel van De Marne legt uit dat er vooral geen stortbuien moeten komen. De grond is hard en het regenwater zal meteen wegstromen: “Rustige, langdurige motregen aan het begin, dat zou mooi zijn. De vroege rassen hebben zeker nog groeipotentie.”
De prijzen. Wat gaat daar mee gebeuren? Veel boeren hebben een contract met een handelshuis. Dat garandeert de afname van de oogst. Vervolgens neemt dat handelsbureau de verkoop op zich en uiteindelijk zal in het voorjaar worden afgerekend naar wat de aangeleverde aardappelen hebben opgebracht, minus de kosten. De prijzen zullen wel wat stijgen. Een van de boeren zegt: “Pootgoed komt in allerlei landen terecht. Als men daar niet bereid is meer te betalen, dan houdt het op.”
De rest van de landbouw in De Marne staat er minder beroerd voor. De graanoogsten zijn goed. De opbrengst van de uienteelt valt wat tegen: “Er zal geen 70 ton per hectare worden gehaald. Maar een verwachting van 50 ton is te doen,” zegt een van de boeren. De opbrengst van de suikerbieten zal meevallen. Door uitdroging daalt het vochtgehalte van de biet en neemt navenant het suikerpercentage toe. Als er regen komt zal de biet nog wel doorgroeien. Naar verwachting wordt hierom de bietencampagne, de aanvoer naar de suikerfabriek enige weken uitgesteld.
Tekst: Berto Merx
