EENRUM – Als de stoet – voorafgegaan door drie tamboers – vanaf het oude schoolplein via Kerkbuurt is aangekomen bij het herdenkingsmonument, vormen de mensen een halve cirkel. Muziekvereniging Orpheus staat al paraat, kinderen van basisschool De Octopus lezen gedichten voor, waarna wethouder Mariette de Visser het woord neemt.
“De herdenking van vandaag en de viering van morgen kennen dit jaar een rode draad. Die draad heet: een eeuw lang algemeen kiesrecht. Sinds 1919 kan elke Nederlander, in volle vrijheid, in het stemhokje aangeven waar het wat haar of hem betreft heen moet. In de gemeente. In de provincie. En op landelijk en Europees niveau. Een groot, een waardevol en kostbaar goed. Een goed dat we moeten koesteren. Bewaken, ook. Een verworvenheid waarvoor we moeten stáán. Waar we alert op moeten zijn en alert op moeten blijven. Omdat bedreigingen – haat, minachting, onverschilligheid en intolerantie – ook hier en nu op de loer liggen.
De geschiedenis leert dat die bedreigingen heel wezenlijk kunnen zijn. Dat die bedreigingen onze samenleving fundamenteel kunnen ondermijnen. Dat ‘in vrijheid kiezen’ plotseling niet meer die vanzelfsprekendheid is die wij kennen.”
“De vijf gitzwarte jaren, 1940-1945, zijn hét ijkpunt, het anker, om te spiegelen hoe kwetsbaar onze gemeenschappelijke normen, waarden en vrijheden kunnen zijn. Hoe ze aan de kant kunnen worden
geschoven om vervolgens te worden vertrapt. Om plaats te maken voor willekeur, onverschilligheid, rechteloosheid en intolerantie.
Het terug winnen van onze verworvenheden, onze vrijheden, onze open samenleving, onze democratie eiste zijn tol. Eén van ongekende omvang. Eén van ongekende tragiek; van onpeilbaar leed.
Vandaag staan we stil bij de offers die die strijd met zich meebracht.”
“In vrijheid kiezen”, een vanzelfsprekendheid? Gelukkig wel. Maar besef dat er velen zijn geweest die het leven lieten om ons – nu én morgen – het grootste goed te bieden dat we kennen: in vrijheid kunnen kiezen.”
Het zijn slechts drie passages van de toespraak van de wethouder van gemeente Het Hogeland.
De timing is perfect. Als Mariette de Visser de laatste woorden spreekt, slaat de kerkklok de eerste van acht slagen. (Voor de volledige toespraak van Mariette de Visser klik hier.)
Twee minuten van stilte volgen.
Orpheus zet het ‘Wilhelmus’ in. Hierna leggen kinderen een krans bij het monument, ‘Abide with me’ klinkt op de achtergrond. Nadat ook Mike zijn gedicht heeft voorgelezen – Tom, Nynke en Ilse waren al eerder aan het woord geweest – vertrekt het gezelschap richting de Jodengang, naar het gedenksteen met daarop de namen van de in Eenrum wonende en gedeporteerde Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Raadslid Nannet Gijzen neemt onderaan de Jodengang het woord en wanneer ze vertelt welke vrijheden de Joden ontnomen werden tijdens de oorlog kijken twee kinderen elkaar vol ongeloof aan. Het maakt zichtbaar indruk. Ze sluit af met het noemen van de namen die op de gedenksteen staan. Allen van de Joodse familie Benninga. Het krijgt ineens iets persoonlijks, alsof je ze hebt gekend…………. (Voor de volledige toespraak van Nannet Gijzen klik hier.)
Nadat ook hier een krans en bloemen zijn neergelegd maken sommigen nog gebruik van het aanbod om een kopje thee of koffie te nuttigen in de kerk of naar Orpheus te luisteren in het dorpshuis. De anderen keren huiswaarts.
